I N S T R U C T I E

In de kerkelijke doopregisters komt men regelmatig doopakten tegen waarin de pastoor in het Latijn schrijft dat hij het kind, "sub conditione", onder voorwaarde doopt. De reden hiervoor is dat het waarschijnlijk om een "moeilijke bevalling" ging en dat de vroedvrouw tijdens de bevalling het gedeeltelijk geboren kind reeds gedoopt heeft om er zeker van te zijn dat bij noodlottige afloop het zieltje recht naar de hemel zou gaan. De vroedvrouw moest hiervoor strikte doopregels eerbiedigen die door de kerk waren opgelegd en door de overheid waren bevestigd. Als voorbeeld geven we hierna die onderrichtingen zoals ze in 1698 te Brussel waren uitgevaardigd. De pastoor mocht twijfelen of de vroedvrouw wel strikt de onderrichtingen gevolgd had en het sacrament van het doopsel dus wel geldig was. Uit voorzorg doopte hij toch nog eens het kind "onder voorwaarde. Zo had men ten minste de absolute zekerheid dat het kindje geldig gedoopt was!

I N S T R U C T I E

E N D E R E G U L E

Die by die Vroede Vrouwen sal moeten achter-volght worden in occasie van noodt ende peryckel, ten regarde van het Doopsel van jonghe Kinders, die gheboren zyn, oft andersints in vreese van niet volkomentlyck gheboren te worden.

Eerst sullen die vroede vrouwen in occasie daer vreese is van flauwigheyt, ofte van sterven, schuldigh zyn het jonck geboren Kindt met waerachtigh ende naturelyck water af te wasschen, ende met eenen sprecken dese woorden :

I C K D O O P E U I N D E N N A E M E D E S V A D E R S,

E N D E D E S S O O N S, E N D E D E S H E Y L I G H E N

G E E S T S, A M E N.

II.

Ende sullen de selve Vroede-vrouwen hier inne die intentie, van te doen het gene CHRISTUS onsen Heere heeft inneghestelt, ende t’gene die H. Kercke is ghebruyckende.

III.

Ende hoe wel datter niet van noode en is seer veele waters daer toe te ghebruycken, soo sullen die selve Vroede-vrouwen hier op letten, dat sy moeten ghebruycken soodanighe quantiteyt, dat men seggen magh, dat het jonck Kindt daer mede afghewasschen is.

IV.

Voorder, soo is het noodigh t’Kindt op ’t Hooft te doopen, als het gheschieden kan, ende zyn schuldigh toe te sien, dat het water behoorelyck raeckt het lichaem van het Kindt, ende niet alleenelyck het hayr, oft helmet; maer oock het selve lidtmaedt, d’welck soude mogen bedeckt zyn.

Item soo wanneer eenighe van de lidtmaeten van het Kindt maer en zyn geboren, ende datter vreese is, dat het selve soude sterven al-eer geheel gheboren te wesen, soo sullen sy het Kindt doopen op de lidtmaeten, die hun alreede verthoonen, somtyts op conditie, ende somtyts sonder conditie, naer die geleghenheyt hier onder verhaelt.

VI.

Item soo verre dat het Hooft gebooren is, ende dat men bemerckt peryckel te wesen, ende dat men nochtans bemerckt het selve te leven, soo sullen sy het Hooft absolutelyck wasschen met naturelyck water, hier voorens gheruert, ende doopen op die maniere boven verhaelt.

VII.

Maer soo wanneer dat men twyfelt, oft alsulcke Kindt al-noch is levende, soo salmen het doopen in deser veughen, ende op conditie als volght:

I S T D A T G Y B E Q U A E M Z Y T O M H E T D O O P S E L

T’ O N T F A N G E N, S O O D O O P E I C K U I N D E N N A E M

D E S V A D E R S, E N D E D E S S O O N S, E N D E D E S

H E Y L I G H E N G H E E S T, A M E N.

VIII.

Item oft het geviele, datter maer en soude geboren wesen eene Handt, Been, ofte Arm, ende dat men niet secker en is oft het Kindt levendigh is, ofte niet, soo salmen als voren ghebruycken het Doopsel conditioneel : I S T D A T G Y

B E Q U A E M Z Y T, &c. doch men moet sich met sulcken Doopsel evenwel niet gerust houden; maer soo wanneer het Hooft, ofte die Borste geboren is, ende men niet secker en siet, ofte het Kindt levendigh is, ofte niet, soo moet men het Kindt doopen op het Hooft, oft in gevalle men daer aen niet en can gereacken, aen de Borst, soo sal men seggen:

I S T D A T G Y B E Q U A E M Z Y T, &c.

IX.

Item in ghevalle datter peryckel is van sterven, al-eer datter eenigh lidtmaet gheboren is, ofte sich verthoont, ende dat nochtans die Vroede-vrouwe t’selve Kindt soude konnen raecken: ofte wasschen, soo sal sy in sulcken ghevalle t’selve Kindt doopen op conditie, ghebruyckende als voren: die woorden,

I S T D A T G Y B E Q U A E M Z Y T, &C.

Ende naermaels gheschiedende, datter eenigh lidtmaet te voorscheyn komt, soo is het even wel noodigh het Hooft, ofte Borste wederomme te raecken, ende te doopen onder die ghemelde conditie: I S T D A T G Y, &c.

XI.

Welcke voorsz. woorden met aendachtigheydt moeten uyt-ghesprocken worden, ende precise sonder veranderinghe, ter wylen dat men het selve Kindt in der manieren voorsz. is wasschende, ende doopende, ende sullen die Vroede-vrouwen met aendachtigheyd considereren, dat sy lieden alsoo gheautoriseert worden, om t’exerceren een werck van groote authoriteyt, by Godt den Heere inghestelt.

Aldus geordonneert, gestatueert, ende ter grooter puyen aff van desen Stadt Huyse hergepubliceert ter presentie van Myne voorsz. Heeren die Amptman, Borgemeesters, Schepenen, Tresoriers, Rentmeesters, ende Raedt der Stadt Brussel op den 12. November. 1733.

Ende was onderteeckent,

P.J. DE GREVE loco J.J. ZEGERS